Uluslararası Af Örgütü: “Üç Yıllık Taliban Yönetimi Afgan Toplumunda Umutsuzluk Yarattı”

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Uluslararası Af Örgütü’nün Afganistan Değerlendirmesi: Afganistan’da üç yılı aşkın süredir iktidarda olan Taliban rejimi, insan hakları ihlalleri ve uluslararası hukuk ihlalleri nedeniyle eleştirilerin odağında. Uluslararası Af Örgütü’nün yaptığı açıklamada, Taliban’ın kadınlar ve kız çocuklar başta olmak üzere Afgan halkına yönelik uyguladığı baskıcı politikaların, uluslararası toplumun eylemsizliği ile birleşerek ülkede büyük bir hayal kırıklığı yarattığı belirtildi. Örgüt, Taliban’ın işlediği suçlar nedeniyle Afganistan’da adaletin ve insan haklarının çöküşü karşısında uluslararası toplumun yeterli adımlar atmadığını vurguladı.

150’den Fazla Paydaşla Geniş Kapsamlı Görüşmeler: Uluslararası Af Örgütü, Afganistan’da ve dünya genelinde bulunan Afgan insan hakları savunucuları, akademisyenler, kadın aktivistler, gençler, sivil toplum temsilcileri ve gazeteciler de dahil olmak üzere 150’den fazla paydaşla görüşmeler gerçekleştirdi. Bu görüşmelerde, Afgan toplumunun uluslararası toplumun tepkisine duyduğu hayal kırıklığı ve geleceğe dair endişeleri ortaya konuldu. Görüşmeler Afganistan’ın 21 vilayetinde ve ABD, İngiltere, Almanya, Fransa, Belçika, İspanya, İsviçre, İtalya, Kanada ve Pakistan gibi ülkelerde sürgünde bulunan Afganlarla yapıldı.

Kadınlar ve Kız Çocuklarına Yönelik Hak İhlalleri: Taliban yönetimi altında, özellikle kadınlar ve kız çocukları ciddi hak kayıplarıyla karşı karşıya kaldı. Afganistan’ın çeşitli vilayetlerinde yaşayan yirmiden fazla kadın insan hakları savunucusu, Uluslararası Af Örgütü’ne verdikleri demeçlerde, hayatlarının her alanında temsil yeteneklerini kaybettiklerini belirtti. Bu kadınlar, hukuk, siyaset, gazetecilik, eğitim ve spor gibi alanlarda çalışmış olmalarına rağmen, Taliban yönetimi altında geçen üç yılın ardından kendilerini “hiç kimse” olarak hissettiklerini ifade ettiler. Afganistan’ın Kunduz vilayetinde yaşayan Razia isimli bir kadın hakları savunucusu, kadınların işlerini ve ekonomik statülerini kaybetmeleri sonucunda maruz kaldıkları bu durumu, “Taliban’ın geri dönüşünün insan hakları ve kadın hakları adına olumlu bir adım olduğu söyleniyor, fakat bu bir yanılsamadan ibaret” şeklinde dile getirdi.

Adalet Sistemi ve Hesap Verme Sorumluluğu: Taliban’ın iktidara gelmesiyle birlikte Afganistan’daki yasal ve resmi adalet sistemi tamamen çöktü. Kasım 2022’de Taliban Yüksek Lideri tarafından Şeriat hukukunun tam olarak uygulanmasına dair bir emir yayınlandı. Avrupa’da sürgünde yaşayan eski bir avukat olan Ahmad Ahmadi, Taliban’ın duruşmalar sırasında avukatların katılımına gerek olmadığına dair açıklamalar yaptığını belirtti. Ahmadi, “Taliban, adalet sistemlerine inanmıyor, ancak medreselerden gelen ve resmi hukuk eğitimi almamış din alimlerinin önderlik ettiği Şeriat hukuku yorumlarına güveniyor” dedi. Afganistan’da kırbaçlama, halka açık infaz, uzuvların kesilmesi, taşlama gibi fiziksel cezaların geri dönüşü ile adil yargılama ve hukuki çözüm yollarına erişimin yokluğu konusunda endişeler giderek artıyor.

Sivil Toplumun Daralması: Afganistan’da sivil toplumun alanı da giderek daralıyor. Özellikle kadın protestocular, gazeteciler ve siyasi aktivistler Taliban tarafından düşman olarak görülüyor. Bu kesimler, zorla kaybetme, keyfi gözaltı, işkence gibi kötü muamelelerle karşı karşıya kalıyor. Misilleme korkusuyla ülkeden kaçan yüzlerce Afgan, şu anda İran, Pakistan ve Türkiye gibi ülkelerde hukuki ve mali zorluklarla karşı karşıya. Bazıları ise zorla sınır dışı edilme riskiyle karşı karşıya. Amerika Birleşik Devletleri’nde sürgünde yaşayan kadın hakları aktivisti Tabasoom Noori, Afganistan’da bulunan ve “çok riskli” görülen kişilerin uluslararası tartışmalara davet edilmediğini ve sürgündekilerin de “meşru” sayılmadığını belirtti.

Uluslararası Destek: Uluslararası Af Örgütü’ne konuşan insan hakları savunucuları, Afganistan’daki insan hakları krizinin ciddiyetinin, Taliban’ın Şeriat hukuku ve “Afgan kültürü” söylemleriyle zayıflatıldığını düşünüyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde sürgünde yaşayan Zarifa, Taliban’ın artık sivilleri öldürmediğini çünkü iktidarda olduklarını belirterek, “[Afganistan] güvenli olacak, çünkü kendilerini havaya uçuran aynı grup artık iktidarda” şeklinde konuştu.

Uluslararası Topluma Çağrı: Uluslararası Af Örgütü Güney Asya Bölge Kampanyacısı Samira Hamidi, “Üç yılın ardından Afgan toplumundaki hayal kırıklığı aşikar. Taliban, insan haklarını ihlal etmeye ve yirmi yıllık emeği heba etmeye devam ederken dünya hala sessiz” dedi. Hamidi, Afganistan konusunda çalışan tüm aktörlerin koordine olması, uzun vadeli çözümler bulması ve yaratıcı tartışma platformları oluşturması gerektiğini vurguladı. Ayrıca uluslararası toplumun bu adımları desteklemeyi taahhüt etmesi gerektiğini belirtti.